Elektronik Kalkış Rölesi Nedir?
Elektronik kalkış rölesi, tek fazlı asenkron motorları için kullanılan bir elektronik bileşendir. Geleneksel mekanik merkezkaç şalterinin yerini alarak çalışır. İki nedenle kullanıma ihtiyaç duyulabilir;
- Tek fazlı asenkron motorlarda yardımcı sargıyı, ana sargıdan ayırmak ve yeniden devreye almak için kullanılabilir.
- Çift kondansatörlü tek fazlı asenkron motorlarda start kondansatörünü devreden çıkarıp, tekrar devreye almak içinde kullanılabilir.
Tek fazlı asenkron motorun tasarım ve ihtiyacına göre tercih edilmektedir. Bu ürün merkezkaç şalterinin mekanik olarak yaptığı anahtarmala işini, elektromekanik olarak yapmaktadır. Elektronik kalkış rölesi uluslararası literatürde “Electronic Centrifugal Switches For Single Phase Induction Motors” veya “Electronic start capacitor relay” olarak bilinir.
Kalkış Rölesi Çeşitleri
Elektronik kalkış rölesi marka ve üreticiye göre çeşitlilik göstermektedir. Röle tabanlı, transistör tabanlı, mikro denetleyici tabanlı vb. çeşitleri bulunabilir. Üretici markanın üretim ve tasarımına göre farklı boyut, bağlantı yapısı ve ağırlıklarda olabilirler. Örnek bir temsili resim aşağıda paylaşılmıştır. Elektrik motor üretici firmaları tasarımlarına ve ihtiyaçlarına göre tercih yaparak, ilgili röle ürününü kullanabilmektedirler.
Motor Kalkış Rölesi
Tek fazlı asenkron motorlarda iki nedenle bu röleye ihtiyaç duyulabilir;
- Birinci neden, motor ilk kalkınma sürecinde sağlıklı kalkabilmesi için kalkış momentine ihtiyaç duyacaktır. Bunu sağlayabilmek için ana sargıya ilaveten yardımcı sargıya ihtiyaç duyulacaktır. Bu yardımcı sargıyı devreye alıp çıkaracak bir anahtarlama elemanına ihtiyaç duyulacaktır. Bu işlemi belirli bir teknik çalışma periyoduna uygun şekilde yapılabilmesi için elektronik kalkış rölesi kullanılabilmektedir.
Ayrıca, bu işlemle ana sargının tam yükün üstüne çıkılan kısa süreli aşırı yük gerektiren durumlarda, gerekli dönme momentini, yardımcı sargıyı devreye alıp, çıkartarak sağlamaktadır.
- İkinci neden, daha çok moment istenen motor uygulamalarında sargılara ilave olarak daimi+start kondansatörlü tasarımlar mevcuttur. Bu tek fazlı motor yapılarında start (kalkış) kondansatörü, teknik olarak çalışma periyoduna göre devreden çıkarılması gereklidir. Bu devreye alma çıkarma süreçlerinde de elektronik kalkış rölesi kullanılmaktadır.
Bu iki nedeni ele aldığımızda motor üretici firmalarının tasarım ve ihtiyaçlarına göre belirlenerek, bu elektronik röle tek fazlı asenkron motorlarında kullanılmaktadır. Elektromekanik olan merkez kaç anahtarına göre daha sessiz çalışma ve mekanik arızadan uzak bir yapıya geçmeyi sağlamaktadır.
Elektronik Kalkış Rölesi Ne İşe Yarar?
Elektronik kalkış rölesi, tek fazlı asenkron motorlarında motor başlatma sürecinde başlangıç kondansatörünü veya yardımcı sargıyı kontrol etmek için kullanılan bir cihazdır. Temel görevi, başlangıç kondansatörü veya yardımcı sargıyı uygun zamanlarda enerjilendirmek ve enerjisini kesmektir, böylece motorun sağlıklı ve verimli bir şekilde başlamasını ve çalışmasını sağlar.
Elektronik Kalkış Rölesi Nasıl Çalışır?
Motor, anma hızının yaklaşık %75-80'ine ulaştığında yeterli bir momente ulaşarak karşı yükü kaldırabilir duruma gelir. Örneğin; 4 kutup bir asenkron motor 1500d/dk ile dönüyorsa, yaklaşık 1150-1250d/dk elektronik kalkış rölesinin devreyi açarak, sargı veya start kondansatörünü devreden çıkartması beklenir. Bu noktada, elektronik kalkış rölesi yardımcı sargı üzerindeki gerilimi kontrol eder ve kalkış kondansatörünü devreden çıkarır. Böylece motor, daimi kondansatörlü bir tasarımdaki gibi tek bir kondansatörle çalışmaya devam eder. Diğer tasarımda da yardımcı sargıyı devreden çıkardığımızda ana sargı üzerinden motor çalışmaya devam edecektir.
Elektronik Rölenin aynı zamanda rotor kilitlendiğinde veya uzun süreli kalkış olduğunda kalkış devresini koruma fonksiyonu vardır. Eğer motor bir kalkış esnasında anma hızına 3 saniyede ulaşmamış ise bu sefer kilitleme devresine sinyal gider. Bu sinyal Triac’ın kontrol sinyalini engeller, bu da kalkış kondansatörünün devre dışı bırakılmasını kesin olarak temin eder.
Elektronik kalkış rölesinin bulunduğu ilgili motora dakikada 3 kalkıştan fazla kalkış yaptırılmamalıdır. Ayrıca iki kalkış arasında motor milinin durması için yeterli sürenin geçmiş olması gerekmektedir.
Motorun standart dışı gerilimde çalışması halinde uygun röle konusunu lütfen iletişime geçerek tarafımıza danışınız.
Elektronik Kalkış Rölesi Bağlantısı Nasıl Yapılır?
Start kondansatör elektronik röle bağlantısı;
Bu devrede M1 ana sargısını ve ST yardımcı sargıyı motorun içyapısı olarak düşünebilirsiniz. Burada L ve N uçları enerji beslemesinin verildiği uçlardır. Start kondansatörlü bir yapı olduğu için bu devre şemasında en sağda bulunan rölenin 1 numarası, Cs start kondansatörünü devreye alıp çıkardığımız uçtur. Cr kondansatörü sabit olarak nitelendirdiğimiz daimi kondansatördür. Sabit olarak her zaman devrededir. 4 ve 5 numaralı uçlar, röle besleme uçlarıdır. 2 numaralı uç ortak uç olarak kullanılmaktadır. Bu tipik bir elektronik röleye ait bağlantı şemasıdır. Bu yapı motor üreticileri ve elektronik kalkış röle üreticilerinin tasarımına göre bağlantısal ve yapısal farklılıklar gösterebilmektedir.
Yardımcı sargı elektronik röle bağlantısı;
Bu devrede M1 ana sargısını ve ST yardımcı sargıyı motorun içyapısı olarak düşünebilirsiniz. Burada L ve N uçları enerji beslemesinin verildiği uçlardır. Yardımcı sargı devreye almalı bir yapı olduğu için bu devre şemasında en sağda bulunan rölenin 1 numarası, ortak uçtur. Bu uçtan rölede beslenmektedir. 5 numaralı uçlar, rölenin nötr uçudur. 2 numaralı uç yardımcı sargıya bağlı ve bu uç üzerinden devreden çıkarılıp tekrar devreye alınmaktadır. Bu tipik bir elektronik röleye ait bağlantı şemasıdır. Bu yapı motor üreticileri ve elektronik kalkış röle üreticilerinin tasarımına göre bağlantısal ve yapısal farklılıklar gösterebilmektedir.
Detaylı bilgi için lütfen iletişime geçiniz.